DOPEŁNIACZ SAKSOŃSKI

Angielski Multipakiet Chcesz swobodnie posługiwać się językiem angielskim?
Angielski MultiPakiet to kompleksowy kurs dla osób rozpoczynających naukę
lub podejmujących ją po przerwie.
Sprawdź teraz >>

Dopełniaczem saksońskim nazywa się często końcówkę “-‘s”, która oznacza własność, przynależność, posiadanie (odpowiada ona polskiemu dopełniaczowi), np. “Adam’s” ‘Adama’. Poprzedza ją zawsze apostrof.

Podstawową różnicą między angielskim “-‘s”, a polskimi końcówkami dopełniacza jest to, w jaki sposób przyłączane są one do rzeczowników. Polskie końcówki są zawsze integralnym i nieodłącznym elementem rzeczownika, do którego się odnoszą, np. ‘brat Adama’, ‘brat króla Anglii’.

Angielskie “-‘s” przyłącza się natomiast nie do rzeczownika, ale do całej grupy rzeczownikowej (tworzonej przez rzeczownik i jego najbliższe określenia, czyli wyrazy występujące obok i odnoszące się do niego). W wielu przypadkach taka grupa składa się tylko z samego rzeczownika, któremu nie towarzyszą żadne dodatkowe określenia. Przykładem jednowyrazowej grupy rzeczownikowej może być nazwa własna, np. “Adam” w wyrażeniu “Adam’s brother” ‘brat Adama’. Stąd Polacy uczący się angielskiego mogą wyciągnąć mylny wniosek, że “-‘s” to po prostu taka sama końcówka fleksyjna jak polskie ‘-a’ w ‘Adama. Kiedy jednak grupa rzeczownikowa jest bardziej rozbudowana (np. “the King of England” ‘król Anglii’), widzimy, że “-‘s” nie następuje od razu po określanym rzeczowniku (“King”), ale dopiero po całej frazie (“the King of England’s brother” ‘brat króla Anglii’, a nie *“the King’s of England brother”).

Efektem przyłączania końcówki “-‘s” do całego wyrażenia jest także to, że w przeciwieństwie do języka polskiego w angielskim tylko ostatni element grupy zostaje zmodyfikowany, np.:

(1a) this clever boy’s knife
nóż tego sprytnego chłopca
(1b) *this’s clever’s boy’s knife
(2a) Adam and Joanna’s dog
pies Adama i Joanny
(2b) *Adam’s and Joanna’s dog

Przykłady (1b) i (2b) są dokładnymi odpowiednikami konstrukcji polskich, w których końcówkę dopełniacza ma każdy element grupy rzeczownikowej. W języku angielskim konstrukcje tego rodzaju nigdy nie są poprawne, a różnica ta jest niesłychanie istotna.

Warto też zwrócić szczególną uwagę na inny niż w języku polskim szyk wyrazów: grupa rzeczownikowa z końcówką “-‘s” zawsze poprzedza przymiotniki i inne określenia, które odnoszą się do ostatniego w kolejności rzeczownika, wskazującego na to, co posiadane.

(3a) Adam’s beautiful house
piękny dom Adama
(3b) *beautiful house Adam’s

Cząstkę “-‘s” przyłączamy do rzeczowników w liczbie pojedynczej (np. “elephant’s trunk” ‘trąba słonia’, “John’s sister” ‘siostra Johna’) oraz do nieregularnych rzeczowników w liczbie mnogiej (np. “children’s toys” ‘zabawki dzieci’, “men’s cars” ‘samochody mężczyzn’). Kiedy jednak chcemy utworzyć dopełniacz saksoński od regularnych rzeczowników w liczbie mnogiej (które same kończą się zawsze na “-s”), w pisowni dołączamy apostrof, a wymowa takiego słowa się nie zmienia (por. WYMOWA KOŃCÓWKI “-S”), np.:

(4a) my sisters
moje siostry
(4b) my sisters’ bike
rower moich sióstr

To samo dotyczy czasem także rzeczowników zakończonych w liczbie pojedynczej na “-s” lub “-x”, czyli tych, które w wymowie kończą się na [s] (w szczególności zaś antycznych imion greckich i rzymskich).

(5) Sophocles’ father
ojciec Sofoklesa
(6) Dickens’ books
książki Dickensa
(7) Max’ machine gun
karabin maszynowy Maksa

Angielski Multipakiet Chcesz swobodnie posługiwać się językiem angielskim?
Angielski MultiPakiet to kompleksowy kurs dla osób rozpoczynających naukę 
lub podejmujących ją po przerwie.
Sprawdź teraz >>

O wiele częstsze jest jednak w takich przypadkach użycie końcówki “-‘s”.

(8) Dickens’s books
książki Dickensa
(9) Max’s machine gun
karabin maszynowy Maksa

W przypadku antycznych imion greckich i rzymskich sam apostrof może być wymówiony jak końcówka “-‘s”. Dlatego też słowo “Socrates’” w sekwencji “Socrates’ ideas” ‘idee Sokratesa’ może być wymówione dwojako.

Trzeba pamiętać, że cząstki -’s nie przyłączamy do wyrażeń z regularnym rzeczownikiem w liczbie mnogiej także wtedy, gdy nie jest on ostatnim elementem takiej grupy.

(10a) The queen of England’s reign is usually long.
Panowanie królowej angielskiej jest zazwyczaj długie.
(10b) *The queens of England’s reigns are usually long.
Panowania królowych angielskich są zazwyczaj długie.
(11a) My father-in-law’s head is as bald as an egg.
Głowa mojego teścia jest łysa jak jajko.
(11b) *Our fathers-in-law’s heads are bald as eggs.
Głowy naszych teściów są łyse jak jajka.

Zdania (10b) i (11b) są niepoprawne, bo element “-’s” został dołączony do grupy wyrazowej, wewnątrz której znajduje się rzeczownik w liczbie mnogiej (“queens” i “fathers”).

Dopełniacz saksoński używany jest zazwyczaj w połączeniu z określeniami ludzi i zwierząt, nazwami geograficznymi i politycznymi (np. “Poland’s economy” ‘gospodarka Polski’), niektórymi określeniami czasu i miejsca (np. “a week’s journey” ‘tygodniowa podróż’) oraz pewnymi pojęciami abstrakcyjnymi (np. “the plan’s importance” ‘znaczenie planu’). W pozostałych wypadkach opisywania przynależności typowe jest raczej użycie przyimka “of”. Ilustrują to poniższe przykłady:

(12a) my brother’s favourite fork
ulubiony widelec mojego brata
(12b) *the favourite fork of my brother
(13a) the roof of the house
dach domu
(13b) *the house’s roof

Jednak nawet w przypadkach wymienionych powyżej (poza określeniami istot żywych) akceptowalne są najczęściej dwie konstrukcje, np.: “Poland’s army” lub “the army of Poland” ‘armia Polski’.

Rzeczownik poprzedzony wyrażeniem z końcówką “-‘s” (czyli rzeczownik odnoszący się do tego, co jest posiadane) nie może mieć żadnego przedimka (np. “the”), nie może też być poprzedzony zaimkiem wskazującym (np. “that” ‘tamten’) lub zaimkiem dzierżawczym (np. “my” ‘mój’). Grupy dopełniaczowe zajmują niejako to samo miejsce w strukturze zdania, co przedimki oraz zaimki wskazujące i dzierżawcze, nie występują więc nigdy razem, ponieważ wzajemnie się wykluczają.

(14a) Adam’s spoon
łyżka Adama
(14b) *the Adam’s spoon
(14c) *Adam’s the spoon
(14d) *that Adam’s spoon (por. polskie tamta łyżka Adama)
(14e) *his Adam’s spoon

Poprawne są oczywiście konstrukcje typu “the King’s brother” ‘brat króla’, ale słowo “the” nie odnosi się w tym przypadku do rzeczownika “brother”, ale jest przedimkiem w wyrażeniu “the King” (a zatem odnosi się do rzeczownika “King”).

Kiedy musimy poprzedzić rzeczownik zarówno przedimkiem, jak i dopełniaczem saksońskim, używamy zazwyczaj konstrukcji “OF” + WYRAŻENIE Z DOPEŁNIACZEM.

(15a) I’ve found a spoon of Adam’s in my room.
Znalazłem (jakąś) łyżkę Adama w moim pokoju.
(15b) *I’ve found a Adam’s spoon.

Oprócz oznaczania posiadacza grupa wyrazowa z “-’s” określać może także wykonawcę lub obiekt czynności (podobnie jak polski dopełniacz).

(16) Joanna’s letter
list napisany przez Joannę
(17) the girl’s arrest
aresztowanie dziewczynki

Komentarze   

#1 Klaudia Nowak 2016-10-26 14:24
O super :D

Nie masz uprawnień do komentowania

JezykiObce.pl

Wszystko do nauki języków

Informacja

Komunikat dla użytkowników:

Od dnia 7.01.2019 zaprzestaliśmy codziennego wysyłania listy słówek.

Gramatyka - treści losowe

Zaloguj się lub zarejestruj aby skorzystać ze wszystkich funkcji portalu.

Główna Gramatyka Rzeczowniki DOPEŁNIACZ SAKSOŃSKI
Loading ...